بازتاب درمانی یا رفلکسولوژی ، یک روش کهن در تشخیص برخی از بیماری های موضعی و غیر موضعی و درمان آنها است. شاید برخی از افراد، هنگامی که برای بار اول نام بازتاب درمانی را می شوند، گمان کنند که این روش درمانی، یک روش نوین است و با استفاده از طیف های الکترو مغناطیسی انجام می شود.

بازتاب درمانی، ابتدا در کشورهای هند و چین مورد استفاده قرار می گرفته است، تا اینکه پس از گذشت سال های طولانی، در قرن بیستم میلادی، یک پزشک آمریکایی به نام ویلیام جرالد از این روش برای درمان بیماری ها استفاده کرد. در نتیجه، بازتاب درمانی در میان پزشکان جهان شناخته شد و به عنوان یک روش مؤثر، مورد استفاده قرار گرفت.

بازتاب درمانی، بر بخش های خاصی از بدن تمرکز می کند که ارتباط تنگاتنگی با بخش های دیگر دارند. به طور کلی، بازتاب درمانی، یک نوع ماساژ است که بر روی بخش هایی مانند کف پا، میان انگشتان پا، روی پا و… انجام می شود. البته در تکنیک بازتاب درمانی، بخش های مختلف دست انسان نیز ماساژ داده می شوند. اما بخش اصلی بازتاب درمانی، ماساژ پا است، و ماساژ دست به عنوان یک بخش فرعی محسوب می شود.

در روش درمانی بازتاب درمانی، از بخش های مختلف پا و دست، برای درمان و بهبودی سایر بخش های بدن استفاده می کنند. شاید برای شما سوال باشد که چگونه می توان تنها با ماساژ دادن پا یا دست، عارضه های بخش های دیگر بدن را درمان کرد؟ نقاطی بر روی پا و دست انسان قرار دارند که هر کدام از آنها، با نقاط دیگر بدن ارتباط دارند. به این نقاط، نقاط رفلکس یا نقاط بازتابی گفته می شود.

هنگامی که فرد متخصص، بخشی از پا را انتخاب می کند و آن را ماساژ می دهد، در واقع در حال تحریک بخش دیگری از بدن نیز هست که ممکن است در دور ترین نقطه از پا نیز قرار داشته باشد. برای مثال، ماساژ دادن قسمتی از پا، می تواند باعث تحریک و یا احساس آرامش در اعصاب شود.

روش بازتاب درمانی، برای آرام سازی بخش های مختلف بدن استفاده می شود، به طور مثال، هنگامی که بخشی از بدن تورم می کند، با استفاده از روش بازتاب درمانی و شناسایی نقطه رفلکس مرتبط با بخش متورم شده در دست و پا، می توان با ماساژ دادن آن نقطه، تورم را کاهش داد و یا حتی از بین برد.

کاربردهای بازتاب درمانی

یکی از کاربردهای بازتاب درمانی، تنظیم گردش خون در بدن است

بازتاب درمانی، برای تشخیص و درمان بیماری های مختلف استفاده می شود. این روش درمانی و تشخیصی، هیچ محدودیت سنی ندارد و حتی نوزادان هم می توانند تحت تأثیر بازتاب درمانی قرار بگیرند. در ادامه، به معرفی و بررسی برخی از کاربرد های بازتاب درمانی می پردازیم.

دفع مواد زائد با بازتاب درمانی

در برخی از موارد، حجم مواد زائد در بدن تا اندازه ای بالا می رود که حتی می تواند خطرناک باشد. برای مثال، افرادی که ورزش های سنگین و طولانی مدت انجام می دهند، مقدار لاکتیک اسید موجود در ماهیچه های آنها افزایش می یابد و باعث اسپاسم و گرفتگی عضلات می شود. بازتاب درمانی، می تواند سرعت دفع لاکتیک اسید را از ماهیچه ها افزایش دهد و از اسپاسم و گرفتگی ماهیچه ها جلوگیری کند.

اوره، یکی دیگر از مواد دفعی بسیار مهم است که توسط کلیه ها جذب می شود و از طریق ادرار، از بدن خارج می شود. بازتاب درمانی، می تواند برای افزایش سرعت دفع اوره از بدن نیز استفاده شود. اگر اوره، در طولانی مدت در بدن بماند، می تواند مشکل ایجاد کند.

تنظیم گردش خون با بازتاب درمانی

یکی از کاربرد های گسترده بازتاب درمانی، تنظیم گردش خون در بدن است. تنظیم گردش خون در بدن، می تواند باعث بهبود فرایند های عملکردی بدن شود و دمای بدن را به صورت ثابت نگه دارد. فردی که بازتاب درمانی انجام می دهد، می تواند با انجام ماساژ در نواحی گوناگون پا و دست، باعث تنظیم گردش خون در قسمت های مختلف بدن بشود.

تنظیم ترشح ناقل های عصبی با بازتاب درمانی

ناقل های عصبی، مولکول هایی هستند که از سلول های عصبی ترشح می شوند و انواع مختلفی دارند. ناقل های عصبی، اثرات مختلفی بر روی بدن و احساس افراد دارند. ماساژ برخی از قسمت های پا و دست در بازتاب درمانی، می تواند سلول های عصبی بخش های مختلف بدن را تحریک کند و ناقل های عصبی خاصی از آنها ترشح می شود. این ناقل های عصبی، می توانند باعث ایجاد آرامش در قسمت های مختلف بدن بشوند.

بعضی از این ناقل های عصبی، در مغز وجود دارند و در روش درمانی بازتاب درمانی، مکان هایی وجود دارند که با ماساژ آنها، می توان سلول های عصبی مغز را تحریک کرد و باعث شد که فرد احساس آرامش بیشتری کند و تفکرات منفی را از خودش دور کند.

تنظیم ترشح ناقل های عصبی به وسیله بازتاب درمانی، می تواند باعث از بین رفتن استرس و اضطراب شود و حتی خشم را در لحظه کاهش دهد.

کاهش درد با بازتاب درمانی

در مواقعی که بخش هایی از بدن دچار درد شده اند، بازتاب درمانی، می تواند میزان درد را کاهش دهد. هورمون هایی در بدن انسان وجود دارند، که می توانند فعالیت سلول های عصبی مربوط به احساس درد را کاهش دهند. در نتیجه، فرد با ترشح شدن این هورمون ها، درد کم تری را احساس خواهد کرد.

بازتاب درمانی، می تواند غده های موجود در بدن انسان را نیز تحریک کند. برخی از غده های بدن انسان، هورمون هایی ترشح می کنند که احساس درد را کاهش می دهد. در نتیجه، بازتاب درمانی، می تواند احساس درد در نواحی مختلف بدن را کاهش داده و تسکین دهد.

معایب بازتاب درمانی

بازتاب درمانی برای افرادی که به عفونت مبتلا هستند کاربردی ندارد

با اینکه بازتاب درمانی، یکی از راحت ترین، سریع ترین و بهترین روش ها برای درمان بیماری های موضعی شناخته می شود، اما در صورتی که بیماری موضعی، شدید تر از این باشد که بدن بتواند آن را درمان کند، بازتاب درمانی تأثیری نخواهد داشت و باید راه های درمانی دیگری را امتحان کرد. در نتیجه، استفاده از بازتاب درمانی، تنها در شرایطی می تواند مؤثر باشد که بیماری و درد شدید نشده باشد.

بازتاب درمانی، در درمان بعضی از بیماری های موضعی مانند عفونت ها، نه تنها کاربردی ندارد، بلکه می تواند شرایط را بدتر کند. عفونت، هنگامی ایجاد می شود که میکروب ها و یا انگل ها، در بخش هایی از بدن تجمع پیدا می کنند و در آنجا تکثیر می شوند. بازتاب درمانی، گردش خون را در بدن افزایش می دهد. افزایش گردش خون در بدن، باعث می شود که عفونت شدید تر شود نه تنها بیمار بهبود نمی یابد، بلکه ممکن است که بیشتر در معرض خطر قرار بگیرد.

در صورتی که پا دچار آسیب دیدگی و جراحت باشد، بازتاب درمانی بر روی دست ها انجام می شود. بازتاب درمانی بر روی دست ها، به عنوان یک روش مکمل انجام می شود و به طور کلی، تأثیری را که ماساژ پا بر روی بدن می گذارد را ندارد و کاربرد گسترده ای ندارد.